.jpg){kind=link}
Thực đơn
Xung_đột_Nagorno-Karabakh_2020
Không lâu sau khi tin tức về thỏa thuận đình chiến được ký kết xuất hiện từ sáng sớm ngày 10 tháng 11, biểu tình và bạo lực đã nổ ra ở Armenia chống lại Nikol Pashinyan, cho rằng ông là một kẻ "phản quốc" vì đã chấp nhận thỏa thuận này.[242] Người biểu tình chiếm lấy tòa nhà quốc hội sau khi phá cửa, và kéo Chú tịch Quốc hội Armenia Ararat Mirzoyan ra khỏi xe và đánh ông.[243][244] Trong suốt tháng 11, nhiều quan chức Armenia từ chức, bao gồm Bộ trưởng Ngoại giao Zohrab Mnatsakanyan,[245] Bộ trưởng Quốc phòng David Tonoyan,[246] giám đốc cơ quan quản lý quân sự Movses Hakobyan,[247] và người phát ngôn Bộ Quốc phòng Artsrun Hovhannisyan.[248]
Sau khi thỏa thuận đình chiến được ký kết, Tổng thống Armen Sarksyan tổ chức một cuộc họp với Karekin II, nơi cả hai đồng ý lấy ngày 22 tháng 11 làm ngày tưởng nhớ những anh hùng đã ngã xuống vì bảo vệ đất mẹ trong cuộc chiến giải phóng Artsakh.[249] Ngày 16 tháng 11, ông tuyên bố rằng cuộc bầu cử quốc hội nhanh và sự từ chức của Pashinyan là không thể tránh khỏi, đề xuất quá trình được giám sát và quản lý bởi "Chính phủ Hiệp định Quốc gia" tạm thời.[250]
Ngày 10 tháng 12, truyền thông Armenia đưa tin rằng một công dân Azerbaijan đã bị bắt giữ trong đêm gần Berdavan ở Tỉnh Tavush. Công dân Azerbaijan này được cho là đã có mặt ở Berdavan giữa 4:00 và 5:00 sáng. Người đứng đầu chính quyền Berdavan, Smbat Mugdesyan, nói rằng NSS đã đưa anh đi và anh không biết chi tiết nào khác. Theo truyền thông Armenia, một vụ án hình sự đã được khởi tố chống lại anh với tội vượt biên trái phép. Theo BBC Azerbaijani Service, Bộ Nội vụ, Bộ Ngoại giao và Bộ Quốc phòng của Azerbaijan nói rằng họ không biết thông tin gì về vụ việc.[251]
Ngày 12 tháng 12, xe tải của Azerbaijan, cùng với Ủy ban Chữ thập đỏ quốc tế và lực lượng gìn giữ hòa bình Nga, tiến vào David Bek thuộc Tỉnh Syunik của Armenia để thu hồi thi thể những người tử trận. The Armenian officials refuted the media reports of Azerbaijani vehicles entered Goris.[252]
Ngày 16 tháng 12, người thân của những chiến sĩ Armenia bị mất tích tụ tập trước tòa nhà Bộ Quốc phòng Armenia, yêu cầu thông tin về những người đó. Họ không được phép vào bên trong, và đại diện quân đội Armenia không phản hồi yêu cầu của họ. Theo sau đó là một cuộc ẩu đả, khi mà các người thân trong gia đình của những binh lính Armenia tiến vào trong tòa nhà thành công.[253]
Thỏa thuận hòa bình và kết thúc chiến tranh được coi là chiến thắng và được chào đón nồng nhiệt tại Azerbaijan.[254][255] Ngày 10 tháng 11 năm 2020, đám đông vẫy cờ ở Baku sau khi thỏa thuận được ký kết.[256] Ngày 11 tháng 11, Tổng thống Azerbaijan, Ilham Aliyev, tại một cuộc gặp với những người lính Azerbaijan bị thương trong cuộc chiến, nói rằng huân chương và huy chương mới sẽ được thiết lập tại Azerbaijan, và rằng ông đã đưa chỉ dẫn phù hợp để trao tặng những thường dân và bộ đội đã thể hiện "sự anh dũng trên chiến trường và đã khẳng định mình trong cuộc chiến".[257] Khoảng một tuần sau, tại một phiên họp toàn thể của Quốc hội Azerbaijan, dự luật về những sửa đổi trong luật "Hệ thống huân chương và huy chương của Cộng hòa Azerbaijan" được đem đi lấy ý kiến.[258] Mười bảy huân chương và huy chương mới được đưa ra trong cùng ngày.[259] Ngày 12 tháng 11, Bộ Nội vụ Azerbaijan thông báo đã chuyển sở cảnh sát Shusha từ Quận Tartar sang Shusha,[260] trong khi vào ngày 14 tháng 11, việc quản lý hồ chứa Sugovushan được chuyển giao từ quân đội sang cho Bộ Tình huống Khẩn cấp Azerbaijan.[261] Ngày 15 tháng 11, Giáo hội Tông truyền Armenia cho rằng Nhà thờ Ghazanchetsots đã bị phá hoại sau khi quân Azerbaijan chiếm Shusha, dẫn đến phát ngôn của Bộ Ngoại giao Armenia lên án hành động này; Tổng thống Azerbaijan Aliyev sau đó đưa ra tuyên bố các nhà thờ Thiên Chúa giáo sẽ được bảo vệ.[262] Ngoài ra, ngày 1 tháng 12, Phó Bộ trưởng Văn hóa thứ nhất Azerbaijan, Thủ tướng đương nhiệm Anar Karimov, nói với France24 rằng di sản văn hóa Kitô giáo của Karabakh sẽ được chính phủ bảo tồn.[263][264]
Tổng thống Ilham Aliyev tham quan Fuzuli ngày 16 tháng 11.Giữa tháng 11, Aliyev và Phó Tổng thống thứ nhất của Azerbaijan, Mehriban Aliyeva, đến thăm Quận Fuzuli và Jabrayil, đều trở thành những thị trấn ma sau khi bị quân Armenia chiếm đóng năm 1993.[265] Aliyev ra lệnh cho Cơ quan Đường bộ Quốc gia Azerbaijan xây dựng một tuyến cao tốc mới, bắt đầu từ Alxanlı, nối Fuzuli với Shusha.[266] Tại Jabrayil, Aliyev khẳng định rằng "kế hoạch mới" sẽ được đề ra để tái thiết lại thành phố.[267] Ông cũng đến thăm cầu Khodaafarin, giáp với Iran.[268] Theo nhà kinh tế Azerbaijan Toghrul Valiyev, tái thiết lại hoàn toàn Jabrayil, Fuzuli, Zangilan, và Gubadly, tất cả gần như không còn cơ sở hạ tầng nào, sẽ mất đến 10 năm và tốn 15 tỷ đô la.[269] Trong khi đó, Đường sắt Azerbaijan cũng thông báo kế hoạnh xây dựng lại tuyến đường sắt nối Stepanakert với Yevlakh.[269] Ngày 18 tháng 11, đại biểu quốc hội Tahir Mirkishili nói rằng một hiệp hội được lập ra gồm Azergold của nhà nước và một công ty nước ngoài để khai thác vàng ở Zangilan, Vejnəli, và Kalbajar.[270] Đồng thời, PASHA Bank và Kapital Bank thông báo họ dự kiến sẽ mở chi nhánh mới trong khu vực.[271]
Ngày 23 tháng 11, đơn vị của Cục Quản lý Hỏa hoạn Quốc gia thuộc Bộ Tình huống khẩn cấp bắt đầu hoạt động tại một số quận ở Karabakh do Azerbaijan kiểm soát.[272] Ngày hôm sau, những hiện vật khảo cổ được tìm thấy ở hang Azykh được đưa đến Baku bởi Cục An ninh Quốc gia và được đưa vào Quỹ Khảo cổ học của Viện Khảo cổ học và Dân tộc học thuộc ANAS.[273] Ngày 25 tháng 11, Tổ chức Hàng không Dân dụng Quốc tế (ICAO) chấp thuận việc đưa sáu sân bay Azerbaijan vào danh mục sân bay quốc tế, bao gồm các sân bay ở Aghdam, Fuzuli và Stepanakert.[274] Ngày 28 tháng 11, một ô tô dân dụng đâm vào một khu mỏ ở Aşağı Seyidəhmədli, quận Fuzuli, giết chết bốn người,[275] bao gồm tổng biên tập viên của tờ Gaidish của chính quyền quận Fuzuli.[276] Sau đó, Văn phòng Tổng công tố Azerbaijan và Bộ Nội vụ yêu cầu người dân không tham quan vùng lãnh thổ mới thu được nếu không được phép cho đến khi cơ quan chức năng loại bỏ hết mìn và những thiết bị nổ khác khỏi khu vực.[277]
Máy bay chiến đấu Sukhoi Su-25 của Azerbaijan trong lễ diễu hành chiến thắng tại Baku ngày 10 tháng 12.Ngày 27 tháng 9 và ngày 8 tháng 11 lần lượt được chọn làm Ngày Tưởng niệm và Ngày Chiến thắng.[278][279][280] Vào cùng ngày, Tổng thống Aliyev ký một sắc lệnh thành lập Tổ chức YASHAT để hỗ trợ gia đình của những người bị thương và chết trong chiến tranh, dưới sự quản lý và kiểm soát của Cục ASAN.[281] Ngày 2 tháng 12, Hiệp hội Ngân hàng Azerbaijan thông báo rằng nợ ngân hàng của những binh lính và thường dân mất trong chiến tranh sẽ được xóa bỏ hoàn toàn.[282] Ngày 3 tháng 12, Aliyev đưa ra chỉ thị thành lập Khu Tưởng niệm Chiến tranh Ái quốc và Bảo tàng Chiến thắng.[283] Ngày 4 tháng 12, vào lúc 12:00 (UTC+4) giờ địa phương, một phút mặc niệm diễn ra ở Azerbaijan để tưởng nhớ những người lính đã ngã xuống trong chiến tranh.[284][285] Ngoài ra, cờ được hạ thấp xuống khắp cả nước, và giao thông dừng lại.[286] Một lời cầu nguyện chung diễn ra ở Thánh đường Heydar tại Baku để tưởng nhớ những người đã hy sinh, và Shaykh al-Islām Allahshukur Pashazadeh, chủ tịch Hội đồng Tôn giáo Kavkaz, nói rằng "Sunni và Shiite cùng cầu cho linh hồn của những người đã mất". Ngoài thủ đô, các nghi lễ tưởng niệm cũng được tổ chức trong những thánh đường ở Sumgayit, Guba, Ganja, Shamakhi, Lankaran, Shaki, và trong những nhà thờ ở Baku và Ganja.[287] Ngày 5 tháng 12, Bộ Lao động và Bảo vệ Xã hội nói rằng Quỹ Bảo vệ Xã hội Quốc gia đã công nhận 94 người Azerbaijan mất trong chiến tranh là shahid.[288] Ngày 9 tháng 12, Tổng thống Aliyev phong tặng 83 binh lính danh hiệu Anh hùng Chiến tranh Ái quốc,[289] 204 người nhận Huân chương Karabakh,[290] và 33 người nhận Huân chương Zafar.[291] Ngày 12 tháng 12, thiết quân luật được dỡ bỏ theo lệnh của Tổng thống Ilham Aliyev.[292]
Ngày 10 tháng 12, một cuộc diễu hành chiến thắng diễn ra tại quảng trường Azadliq, Baku,[293] với 3.000 chiến sĩ nổi bật trong cuộc chiến đi cùng với các thiết bị quân sự, thiết bị bay không người lái và phi cơ,[294] cùng với binh lính và sĩ quan Thổ Nhĩ Kỳ.[295] Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdoğan tham gia vào cuộc diễu hành quân sự trong một chuyến thăm cấp quốc gia tới Baku.[296]
Trước khi chuyển giao quận Kalbajar từ Artsakh cho Azerbaijan theo điều kiện của thỏa thuận đình chiến, người Armenia địa phương đốt nhà cửa,[265] ngăn không cho người Azerbaijan cư trú.[297][298] Quận Kalbajar chủ yếu do người Azerbaijan sinh sống trước khi Chiến tranh Nagorno-Karabakh lần thứ nhất nổ ra và sau đó được người Armenia chiếm đóng, cùng với Aşağı Ağcakənd và Gülüstan ở Azerbaijan.[299][300] Một số người Armenia mang theo thi thể người thân cùng với họ,[301] và Reuters ghi nhận rằng dân làng "mang theo mọi thứ họ có thể và chất kín những xe tải với tài sản trong nhà".[302] Ngày 13 tháng 11, có báo cáo về một số ngôi nhà bốc cháy ở Kalbajar[303] và ở Dadivank và những ngôi làng lân cận.[304] Ngày 15 tháng 11 Agence France-Presse đưa tin ít nhất sáu ngôi nhà bị phát hỏa ở Çərəktar.[305] Azerbaijan lên án những thường dân đốt nhà khi di tản và thực hiện điều mà nước này gọi là "khủng bố sinh thái";[306] Tổng tống Ilham Aliyev gọi những người Armenia phá hoại tài sản là "kẻ thù man rợ".[307] Theo yêu cầu của Armenia, Azerbaijan kéo dài thời hạn để Armenia di tản hoàn toàn quận Kalbajar trong 10 ngày, đến 25 tháng 11, trên cơ sở thời tiết xấu và chỉ có một con đường đi vào Armenia.[308]
Quận đầu tiên được trao trả cho Azerbaijan là quận Agdam, vào ngày 20 tháng 11 năm 2020.[196][197] Trước đó, người Armenia trong khu vực cũng đốt nhà cửa,[309] và ngày 19 tháng 11, Agence France-Presse ghi nhận những binh lính Armenia đã phá hủy trụ sở ở Agdam. Agdam từng là một thị trấn chủ yếu là người Azerbaijan cho đến khi trận chiến giành thành phố nổ ra năm 1993,[310] sau đó nó trở thành một phố ma,[309] và được người dân địa phương gọi là "Hiroshima của Kavkaz".[311][312] Rustam Muradov, chỉ huy của lực lượng gìn giữ hòa bình Nga trong khu vực, nói rằng hoạt động trao trả đã được thực hiện mà không có sự cố nào.[313] Ngày 22 tháng 11, quân đội Azerbaijan nói đã vô hiệu hóa hơn 150 quả mìn trong quận.[314]
Ngày 25 tháng 11, Kalbajar trở thành quận thứ hai được trao trả cho Azerbaijan.[198] Lực lượng Armenia phá hủy trụ sở quân sự trước khi rút khỏi nơi đây.[315][316] Tổng thống Aliyev hứa sẽ tái thiết và hồi sinh quận Kalbajar,[317] và có một cuộc diễu hành ăn mừng ở Baku.[318] Bộ Tài nguyên Thiên nhiên và Sinh thái Azerbaijan nói rằng sẽ xem xét khoáng sản ở đây để tính "thiệt hại gây ra cho Azerbaijan" trong thời gian Armenia chiếm đóng.[319] Ngày 26 tháng 11, truyền thông Armenia ghi nhận một nhóm 250 chiến sĩ Azerbaijan đã đến mỏ vàng Zod, một trong những mỏ vàng lớn nhất miền nam Kavkaz,[320] nằm ở biên giới quận Kalbajar với tỉnh Gegharkunik tại Armenia,[321][322] và đóng quân tại đây, yêu cầu giao mỏ cho nước này.[323] Bộ Quốc phòng Armenia bác bỏ việc này,[324] nói rằng quân Azerbaijan sau khi không chấp nhận một điểm kiểm soát biên giới Armenia đã liên lạc với phía Armenia bằng một loa phát thanh và đàm phán với lực lượng gìn giữ hòa bình Nga về vấn đề này. Giới chức Armenia và Azerbaijan bắt đầu đặt biên giới trong cùng ngày 26 tháng 11.[325] Quân đội Armenia sau đó nói một nửa khu vực mỏ đã được trao cho Azerbaijan.[326]
Quận Lachin, nằm giữa Nagorno-Karabakh và Armenia, từng là một vùng đa số người Azerbaijan và người Kurd trước khi chiến tranh Nagorno-Karabakh thứ nhất và bị quân đội Armenia chiếm giữ năm 1992.[327] Trước khi quận được trao trả Azerbaijan năm 2020, một số người Armenia chạy trốn khỏi thành phố Lachin,[328] mặc cho Nga canh gác hành lang qua thành phố.[329][330] Từ ngày 27 tháng 11, trích lời thị trưởng tự xưng của thành phố, Narek Aleksanyan, người kêu gọi dân số Armenia ngừng trốn khỏi khu vực, truyền thông Armenia cho rằng "thỏa thuận đã được sửa đổi", Lachin, Sus, và Zabukh sẽ không được trao trả cho Azerbaijan. Những khẳng định này sau đó bị bác bỏ bởi chủ tịch của Trung tâm Nghiên cứu Xã hội, đại biểu quốc hội Azerbaijan Zahid Oruj. Theo BBC Russian Service, mặc cho lời kêu gọi của Aleksanyan, đa số người dân Armenia ở Lachin và người Armenia gốc Liban ở Zabux đã rời khu vực.[331] Ngày 1 tháng 12, quân đội Azerbaijani, cùng xe tăng và xe tải, tiến vào quận,[199] và Bộ Quốc phòng Azerbaijan công bố một thước quay từ bên trong Lachin.[332] Chính quyền Azerbaijan nói rằng quận đã "chịu tổn thất lớn sau nhiều năm" bị cai trị bởi Cộng hòa Artsakh với tên gọi tỉnh Kashatagh.[333] Theo Aliyev, một hành lang mới sẽ được xây dựng trong khu vực và khi nó hoàn tất, thành phố Lachin sẽ được trả về cho chính quyền Azerbaijan.[334]
Thực đơn
Xung_đột_Nagorno-Karabakh_2020Liên quan
Tài liệu tham khảo
WikiPedia: Xung_đột_Nagorno-Karabakh_2020